Türkiye’de milyonlarca engelli vatandaş çalışma hayatında yer bulmakta zorlanırken, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 2026’dan itibaren devreye alınacak yeni sistemle büyük bir dönüşüme hazırlanıyor. Engelli istihdam kotasını doldurmayan işverenler artık SGK’nın otomatik takip sistemiyle anında tespit edilecek.
Resmi verilere göre Türkiye’de 2 milyon 511 bin 950 engelli vatandaş bulunuyor. Bu grubun 775 bini “ağır engelli” statüsünde. Erkeklerin sayısı 1,4 milyon, kadınların ise 1 milyonu aşıyor. Ancak bu tabloya rağmen, özel sektörde engelli kontenjanlarının önemli bir kısmı hala boş durumda.
Mevzuata göre özel sektörde 50 ve üzeri çalışanı bulunan işverenlerin, personelinin en az yüzde 3’ünü engelli bireylerden oluşturması gerekiyor. Ancak mevcut sistem beyana dayandığı için bazı işverenler bu yükümlülüğü kolayca es geçebiliyor.
Bazı şirketler bir şehirde kotayı doldururken, başka illerde eksik kalabiliyor. Bu durum da cezai adaletsizliklere yol açıyor. Yeni düzenlemeyle birlikte ceza sistemi il bazından çıkarılarak iş yeri merkezine göre uygulanacak. Bu değişiklik, temmuz ayında Resmi Gazete’de yayımlanan Torba Kanun’la yasal zemine oturdu.
SGK “OTOMATİK RADAR” SİSTEMİYLE DEVREYE GİRİYOR
2026 yılı itibarıyla SGK’nın “Çalışan Bildirim Sistemi” aktif hale gelecek. Bu sistemle engelli çalıştırma yükümlülüğü bulunan tüm işverenler SGK kayıtları üzerinden otomatik olarak taranacak.
Beyanla bildirim dönemi sona erecek; sistem eksik istihdamı anında tespit ederek cezai işlemi otomatik başlatacak. Böylece engelli kotasından kaçış neredeyse imkânsız hale gelecek.
CEZALAR İKİYE KATLANACAK
SGK uzmanı İsa Karakaş’ın Türkiye Gazetesi’nde yayımlanan köşe yazısında yer alan bilgilere göre, mevcut uygulamada 50 veya daha fazla işçi çalıştıran ancak engelli kotasını doldurmayan işverenlere, her engelli ve her ay için 30 bin 81 TL idari para cezası uygulanıyor. Bu tutar her yıl yeniden değerleme oranında artırılıyor.
2026’da bu oran yüzde 25,49 artacak ve cezaların iki katına kadar yükselmesi bekleniyor. Ayrıca sadece özel sektör değil, kamu kurumları da engelli veya eski hükümlü istihdam etmedikleri takdirde aynı cezalarla karşılaşacak.
