Sözde Soykırım iddialarının kaynağı -1- Andonyan Belgeleri
1990’ların ortasında yazdığı “İnsan Hakları ve Ermeni Sorunu” kitabı ilk ve en geniş çalışmasıydı.
Tam 573 sayfa...!
573 sayfa boyunca 1915 olaylarına ilişkin onlarca olayı ayrıntılarıyla gün gün anlatıyor.
Anlatılar... Anılar... İttihat Terakki’nin o dönemki politikaları...
Ayrıntılı biçimde yazılmış kitapta.
Ama sayfalarda ilerledikçe bir şey dikkatinizi çekiyor.
Belge yok...
Telgraf... Bir emir... Bir karar metni... Yok...
Öyle ya... Böylesi büyük bir kırıma karar vereceksiniz ama geriye tek bir belge kalmayacak.
★★★
Uzun yıllar sonra... Aynı Taner Akçam başka kitaplarda yazdı aynı konuya ilişkin.
Onlarda da belge ve delil yoktu. Hepsi yorumlar ve anlatılara dayanıyordu.
Nihayet son kitabında soykırımın gerçek delili olarak düşündüğü bir kitap yayınladı.
“Naim Bey’in Hatıratı ve Talat Paşa Telgrafları” (İletişim Yayınları - 2016)
Ama... Kitabı merakla edinenler hayal kırıklığına uğradı.
Çünkü... Yeni belgeler var diye sunduğu şeyler “Andonyan” belgelerinden başka bir şey değildi.
Peki nedir Andonyan Belgeleri...?
Ve Andonyan kimdir?
★★★
Aram Andonyan...
1875’de İstanbul’da doğmuş Ermeni asıllı bir gazetecidir.
24 Nisan 1915 akşamı Taşnak Örgütü’ne yönelik yapılan operasyonda gözaltına alındı.
Önce Çankırı’ya ardından Resulayn’a sürgün edildi.
Oradan kendi imkanlarıyla Paris’e kaçtı.
İstanbul’daki hayatında Ermenice iki gazetenin editörlüğünü yapmıştı.
Paris’e göç ettikten sonra Nubaryan Kütüphanesi’nde çalıştı. Paris’te 1951’de öldü.
★★★
İşte bu gazeteci Andonyan...
Halep’teyken ‘Halep Tehcir Komisyonu’nda çalıştığını söylediği bir Türk memurdan çeşitli belgeler almıştır.
Bu Türk memurun adı Naim Efendi’dir...
Naim Efendi İstanbul’dan çekilen telgraflar ve bazı belgeleri Andonyan’a vermiştir.
Ayrıca yıllar sonra Gazeteci Andonyan, Paris’te kütüphanede çalışırken bir başka arşivin içinde (Krikor Gergeryan Arşivi) Naim Bey’e ait hatırat da bulmuştur.
Yani hem telgraflar ve belgeler... Hem de Naim Bey’e ait hatıratı gazeteci Aram Andonyan tarafından ortaya çıkarılmıştır.
★★★
Peki gelelim o halde Naim Efendi’ye...
Kimdir nerelidir? Ailesi var mıdır? Hangi memuriyetlerde bulunmuştur?
Şimdi sıkı durun...
Bütün soykırım iddialarının tek kaynağı olarak gösterilen Türk memur Naim Efendi hakkında hiçbir bilgi yoktur.
Kimdir... Nerelidir... Ailesi nerdedir? Tek kare dahi olsa fotoğrafı var mıdır?
Hayır... Hiçbiri yoktur...
Ayrıca ona ait olduğu söylenen hatırat ve belgelerde imza, isim, paraf ve tarih yoktur.
★★★
Peki devam edelim... Naim Efendi nasıl bir insandı?
Gene Andonyan’a bakmak zorundayız. Çünkü Naim Efendi’ye dair başka bir kaynakta bilgi yok elimizde...
Gazeteci Andonyan kitabında Naim Efendi’yi iyi kalpli, yardımsever bir memur olarak anlatır. Ayrıca Naim Efendi bu belgeleri Andonyan’a verdiğinde tek kuruş para veya menfaat istememiştir.
Ama aynı Andonyan, o kitaptan tam 17 yıl sonra yazdığı bir mektupta Naim Efendi’yi içki ve kumar düşkünü ahlaksız bir adam olarak anlatmış, ayrıca o belgeleri vermek için kendisinden para istediğini yazmıştır.
★★★
Aram Andonyan bu kitabı 1920’de Paris’te yazdı.
O yıllarda Osmanlı İmparatorluğu parçalanmış... Tüm yöneticileri yurt dışında adeta sürek avıyla aranıyorlardı.
Nitekim...
Talat Paşa ilk kurban oldu.
15 Mart 1921’de Berlin’de Sogomon Teyleryan tarafından evinin önünde tek kurşunla öldürüldü.
Terörist Teyleryan’ı azmettirenler Karekin Pastırmacıyan ve Şahan Natali’ydi.
Talat Paşa’nın oracıkta tek kurşunla öldüğünü gördüler.
Ama planları dahilinde Teyleryan’ın olay mahalinden kaçmaması için telkinde bulundular.
Teyleryan Osmanlı’nın eski sadrazmını vurmuş ve birkaç metre ötede öylece bekliyordu.
Azmettirici Pastırmacıyan’ın niyeti Teyleryan’ı polis ekiplerine teslim etmek ve mahkemeyi meşru bir müdafaa duruşmasına çevirmekti.
Düşünebiliyor musunuz?
Berlin’in orta yerinde bir cinayet işlenmiş... Osmanlı İmparatorluğu’nun eski sadrazamı öldürülmüş.
Katil belli.
Ama mahkemede bu cinayetin haklı bir sebebe dayalı olduğu ispatlanmaya çalışılacak...
★★★
Neyse biz dönelim Andonyan’a...
O günlerde Paris’teki gazeteci Andonyan ne yaptı dersiniz?
Terörist Teyleryan’ın avukatına bir mektup yazdı.
Teyleryan’ın savunmasında kullanılmak üzere “Naim Efendi’nin Hatıratı”nı yolladı ve bu hatıratın doğru olduğunu, belgeleri tetkik ettiklerini söyledi.
Objektif tarihçiliğe bakar mısınız?
Katil aklamak için tarihi belge dizaynı...
★★★
Tuhaf geldi biliyorum.
Bir insanın öldürülmesine tarihi bir olay gerekçe gösterilir mi?
Böylelikle sanığın beraati istenir mi?
Ama oldu... Aynen bu yapıldı.
Talat Paşa davasında katil Teyleryan’ın cinayeti hangi sebeple işlediği sorgulandı ve tarih yargılaması yapılmaya çalışıldı.
Neyse ki Alman savcı Andonyan’ın yolladığı belgeleri(!) ciddiye almadı.
Ama tuhaf bir şekilde Teyleryan salıverildi...
O da gitti Belgrad’a yerleşti.
★★★
Peki... Andonyan’ın bizzat Naim Efendi’den aldığını söylediği hatıratın yanı sıra bir de Talat Paşa’nın telgrafları vardı... Onlar gerçek miydi? Neler yazıyordu?
(Bir sonraki yazı: Talat Paşa’nın Telgrafları)
