LOZAN Bir Kez Daha mı Çiğnendi?..
“Doğu Akdeniz’de Kıbrıs çevresinde doğalgaz arama çalışmaları nedeniyle tartışmalar sürerken Türkiye, halen iç savaşın sürdüğü Libya’da BM destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti’yle deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin Mutabakat Muhtırası imzalayarak kritik bir adımın önünü açtı…”
Diplomatik teamüllere göre teknisyenler düzeyinde imzalanan Mutabakat Muhtırası’nın (Memorandum of Understanding), Devlet Başkanları düzeyinde imzalanması dikkat çekti!.. Anılan muhtıra, Türkiye Cumhuriyeti ile Libya Devleti arasındaki deniz sınırını belirliyor. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin deniz sınırlarını belirleyen Mutabakat Muhtırası’nın antlaşma haline getirilerek TBMM onayına sunulması gerekiyor. Türkiye ile KKTC arasında 2011’de yapılan Kıta Sahanlığı Sınırlandırma Antlaşması, TBMM onayından geçirilerek Birleşmiş Milletler’e gönderilmişti.
Bu gelişme, özellikle yandaş medyada Barış Pınarı Harekatı’nın bir devamı gibi “Büyük zafer” havasında sunuldu. Gerçekten öyle mi?.. Atılan adımın doğru tarafları olmakla birlikte gözlerden kaçırılanları var mı?.. Yıllardır, en somut belgeleriyle Ege ve Akdeniz’de kayıplarımızın üstüne giden Millî Savunma Bakanlığı eski Genel Sekreteri emekli Kurmay Albay Ümit Yalım’a sordum. Yalım, “Erdoğan ve hükümetinin Türkiye-Libya Deniz Sınırı Mutabakat Muhtırası’nı, anlaşma haline getirerek TBMM onayına sunması çok zayıf bir ihtimal. Çünkü anılan Mutabakat Muhtırası ile 1923 Lozan Antlaşması’ndaki haklarımız yok sayılmış” dedi. Ümit Yalım, itirazlarını ve önerilerini haritalı belgeler üzerinden anlattı:
“Lozan Antlaşması’nın 12’nci maddesi ile Yunanistan’a Girit Adası’nın dörtte biri verilmiş, adanın etrafındaki 14 ada ile adacık ve kayalıklar Türkiye’nin egemenliğinde kalmıştı. Lozan’dan sonraki süreçte Bulgaristan, Sırbistan ve Karadağ, Girit Adası üzerindeki dörtte üçlük egemenlik hakkından fiilen feragat etti ve anılan pay aslına rücu ederek Türk toprağı oldu. Türkiye ve Libya arasında uzlaşılan deniz sınırına göre Türkiye’nin Doğu Akdeniz Kıta Sahanlığı’nın batı sınırı 25 derece 30 dakika Doğu Boylamı’ndan geçiyor. Deniz sınırı, Lozan Antlaşması’nın 12’nci maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti’ne ait olan Gavdos Adası’nın batısından geçirilmesi gerekirken sınır iki boylam doğuya kaydırılmış.
Türkiye-Libya Orta hattı belirlenirken Anadolu kıyıları ile Libya kıyıları arasındaki orta hat kabul edilmiş. Ancak Lozan Antlaşması’nın 12’nci maddesine göre Türkiye-Libya Orta Hattı, Girit Adası güney kıyıları ile Libya kıyılarının ortasından geçen hattır. Türkiye-Libya Mutabakat Muhtırası ile Girit Adası’nın etrafında bulunan 5 Türk Adası ile bu adalara ait 74 bin 860 kilometre karelik Türk Kıta Sahanlığı Yunanistan’a terk edilmiştir.
Türk Dışişleri Bakanlığı’nın 18 Mart 2019’da Birleşmiş Milletler’e gönderdiği resmi yazı ile Doğu Akdeniz’deki Deniz Sınırımız 28 derece Doğu Boylamı’ndan geçirilmişti. Türkiye-Libya Mutabakat Muhtırası ile sınırımız 2.5 boylam batıya çekilerek 25 derece 30 dakika Doğu Boylamı’ndan geçirildi. Yapılan son düzenleme kısmen faydalı olmakla birlikte Yunanistan’ın 2014 yılında satışa çıkardığı Türk Kıta Sahanlığı’nda yabancı petrol şirketlerinin petrol aramasını engellemek mümkün değildir.”
Bu durumda “Türkiye ne yapmalı” sorusuna Ümit Yalım şöyle yanıt verdi;
- “Türkiye, Doğu Akdeniz’de, batı sınırı 33 derece 45 dakika K enlemi ve 23 derece 20 dakika D boylamından, doğu sınırı ise 33 derece 40 dakika K enlemi ve 32 derece 16 dakika 18 saniye D boylamından geçen 238 bin 814 kilometre karelik Türk Kıta Sahanlığı (234 bin 814 kilometre kare kaba ölçüm +4 bin kilometre kare ince ölçüm ilavesi = 238.814 kilometre kare) ve Münhasır Ekonomik Bölgesini derhal ilan ve deklare etmelidir.
- 27 Kasım 2019 tarihli Mutabakat Muhtırası, Lozan Antlaşması’nın 12’nci maddesi esaslarına göre yeniden düzenlenerek Libya ile Münhasır Ekonomik Bölge Sınırlandırma Anlaşması yapmalıdır.
- Girit Adası güneyinde Türk Kıta Sahanlığı’ndaki bölgeye Sismik Araştırma Gemisi göndererek petrol ve doğalgaz arama çalışması yapmalıdır.”
